مدنیتیمیز بؤستانیدن،
ینه بیرگل قوله ب توشدی
مینگ افسوسلر بؤلسینکی، افغانستان اؤزبیکلری ییتوک قلمکش لریدن بیری بؤلمیش
5۸ – نچی سی، پنجشنبه کونی، ۲۳ – نچی ییل، جوالی آیی نینگ ۲۰۰۹ عبداهلل کارگر جنابلری
یاشده کابل شهریده وفات ایتدی.
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
جنرال کارگر وفاتی مناسبتی بیلن ایچکی و تشقی میدیالر اؤز تأثراتلری و تعزیه لری نی
بیلدیر دیلر. جمله دن افغانستان ملی تلویزیونی قاشیده گی «اؤزبیک» دستوری ، قوییده گیچه اؤز
فکرینی تلویزیون آرقه لی اعالن قیلگن ایدی:
«ینه فرهنگ و مدنیتیمیز آسمانیدن ، بیر پارالق یولدوز اوچدی. ینه فلک بیداد قیلدی و قرا
ایکن، انسان یوتیشدن تؤیمس ییر،باشقه بیر نازنین پیکرنی یوتدی.بو قؤزغین ییر، جهان بار
ایکن ؟! و زمانه، اؤز عزیزینی قؤلدن بیرگن ییتیم ـ ییسیر فریادیدن ، کر بؤلمس ایکن، قیته – قیته
انسانلرنی ماتمگه اؤلتیرغیزر ایکن . داد و وایال بو ظالم زمان دستیدن .
بیز – بوگون ینه بیر عزیزیمیزنی قؤلدن بیردیک و بؤنگه ایناندیککی، بوندن کیین بو،
دؤستیمیز، بیزگه باقیب جیلمه ییب کولمه یدی، اؤزی یره تگن اثرلرینی بیزگه تارتیق ایتمه یدی.
بیز قالگنمیز و اونینگ میراث قالدیریب کیتگن اثری و کؤزیمیز نینگ یاشی .هه، یازوچی، فرهنگ
سیور انسان عبدالله کارگر اؤلمه گن . مین بو گپگه باور قیله آلمه یمن. او – اؤز ارادتمندلرینی بونده
ی تیزلیکده میدانگه تشله ب کیتگن بؤلیشی گه ایشانمه یمن، هیچ قچان .
عبدالله کارگر، اؤلمس بیر سیما ایدی. اما تقدیرگه تن بیریش بیزگه میراث ایکن، ناچار
تسلیم بؤله میز. تقدیرنی تدبیر قیلیش مشکل. اونینگ قلمی یادگارلیکلری و اولمس خاطره لری
همیشه برحیاتدیر.»
بیز زنده یاد نینگ بی وقت اؤلیمی نی بیر اونتیلمه یدیگن ضایعه حسابله ب، یره تگندن او
نینگ روحینی شاد، یاتگن جایینی جنت مکان بؤلیشینی آرزو قیلیب، عایله – اعضالریگه، قرینداش
اوریغلریگه ایسه، تعزیه بیلدیریب، اولرگه صبر- طاقت سؤره ب قاله میز.
عبدالله کارگر قریب، ایککی ییل دوامیده سرطان خسته لیگیگه چَلینیب، قیغورر ایدی. اما
شونگه قره می، یازیش – چیزیش و تحقیقی ایشلریده بیر لحظه هم غفلت کؤرستمه گن. او، اؤزی
نینگ آغیر احوالیگه قره مسدن، «تیموریان» دوری ناملی کتابینی چاپ ایتتیردی .
عبد االله کارگر، صمیمی و کمترین انسان بؤلیب، اؤز بیلرمانلیک، من- منلیک و شخصیت
پرستلیککه قرشی کوره شیب کیلگن انسان ایدی. اونینگ دؤستی قلم، یوپنچی کتاب ایدی.
عموما ً آلگنده، او – مطالعه اهلی بؤلیب، دری تیلیده ایجاد ایتگن و اؤزیدن ارزگولیک تاریخی اثرلر
قالدیرگن. او نینیگ یازیب قالدیرگن کتابلری سادده و عامه باب دیر. بو تاریخی کتابلرنی یازیشده
،معتبر منبعلردن فایده له نیلگن.
– نچی شمسی ییلده اندخوی ۱۳۳۰ شونی ایتیب اؤتیش جایزکی، مرحوم عبدالله کارگر
نینگ قؤرغان تومه نی ، کارگر خانه قصبه سیده بیر تنیقلی و مدنیت پرور عایله ده دنیاگه کیلدی.
او- قؤرغان نامیده گی باشلنغیچ مکتب، کابل ده گی حربی لیسه، حربی دارالفنون و مسکو شهریده
تحصیل آلدی. او، قندهار ده گی قؤل اردو، وزیرلر شوراسی، ملی گارد باش قوماندانلیگی ده و
نهایت افغانستان نینگ وقتینچه حکومتی اداره سیده، مصلحتچی وزیر صفتیده ایشله دی. کارگر
جنابلری، اؤز وظیفه سینی اؤته یاتگن پیتلری قندهار و کابل نینگ پلچرخی قماقخانه سیده ،سیاسی
ییل مهاجرتده حیات کیچیگن. ۸ محبوس دورینی هم باشدن کیچیر دی. او
فرزند نینگ آته سی. ۷ عبد الله کارگر جنابلری اؤیلنگن بؤلیب،
او – اوتتیز ییل دن کؤپراق عمرینی افغانستان مدافعه وزیرلیگی قاشیده صرفله ب،
جنراللیک رتبه سیگه ایریشگن . کارگر سؤنگی اؤن ییللر دوامیده، حربی فعالیتلریدن واز کیچیب،
اثر 13 تاریخی کتابلر، اینیقسه تیموریلر دوری اولوغ سیملرینی یاریتیشگه اؤلگیردی. او، اؤزیدن
یادگار قالدیردی بو اثر نینگ بری مطبوعات یوزینی کؤریشگه میسر بؤلگن .
عبدالله کارگر نینگ چاپ بؤلگن کتابلری نینگ رویخطی قوییده گیچه:
13۷۷ – برسکوی شهادت: زنده گی نامه ٔ شهید تورن محمد نادر کارگر.1
13۸0 – شرح مجموعه گل: درباره ٔ اوضاع اجتماعی و سیاسی زمان حافظ شیرازی۲
13۸۲ – شهنشاه سخنور: زنده گی و کارنامه های ادبی و نظامی ظهیرالدین محمد بابر3
13۸۲ – امیر دانشمند: زنده گی و کارنامه های ادبی و فرهنگی میر علیشیر نوایی۴
13۸3 – آزاد مرد شاعر: زنده گی نامه ٔ مخدوم قلی فراغی 5
13۸3 – اندیشمند پیشتاز: بیوگرافی ابوریحان بیرونی ۶
13۸3 – شهر سالطین: غزنه در پویه ٔ تاریخ ۷
13۸3 – عهد تیموریان هرات: ۸
13۸۴ – تیموریان: تاریخ مختصر تیموریان 9
13۸۴ – شخصیت فرهنگی ظهیر الدین محمد بابر: 10
13۸5 – تاریخ درخشش ترکمنان: نگاهی مختصر به تاریخ ترکمنان11
13۸۷ – سیمای زن در عهد تیموریان: 1۲
1390 – سرزمین و رجال ترکستان:13
جنرال عبد الله کارگر جنابلری، چاپ ایتتیرگن کتابلرینی عموما ً آلگنده، کتبخانه لرگه، یارـ
دؤستلریگه ساوغه قیلر ایدی، خالص. مذکور کتابلر، اونینگ مدنیت پرور جیین لری (کارگرلر)
حامیلیگیده چاپ ایتتیریلگن، دیسک مبالغه بؤلمه یدی.
شونی علیحده تأکیدله ب اؤتماقچیمیزکی، کارگر جنابلری هر دایم چاپ بؤلگن کتابلریدن
بیر نسخه نی کمینه «ایماق» قه، تاشکند شهری یاکی آخر ییللرده کانادا نینگ تورنتو شهریگه جؤنه
تر ایدی. جمله دن (تیموریلر) ناملی کتابینی قؤییده گی سطرلرنی یازیش بیلن مینگه تارتیق قیلگن
ایدی:
«دوست گرامی، شخصیت فرهنگی جناب محترم داکتر فیض الله ایماق!
احتراماتم به شما و فامیل محترم شما تقدیم است.
اینک یک جلد کتاب «تیموریان» راکه اخیرا ً به چاپ رسیده است، خدمت شما اهدا ٔ میکنم.
) این اثر احتراما ً از آدرس شان یاد آوری صورت گرفته است. چون وقت۷1باید گفت در صفحه ٔ (
نهایت کم است، عجالتا ً به نوشته ٔ ام خاتمه داده، جناب شانرا، به خداوند متعال می سپارم.»
با احترام
عبد الله کارگر
کابل – افغانستان
– نچی عصر 1۲ – 11 » – نچی بیتیده،۷1عبداهلل کارگر «تیموریان» ناملی کتاب نینگ «
ده، آسیا منطقه سیده موسیقه و مراسم قؤشیقلری رواج له نیشی حقیده، سؤز یوریتیب، شونینگ
دیک، آغزه کی سرود لرنی، ادبی شعریت عالمیگه اولکن تأثیر کؤرستگنگه نینی اؤرغوله ب، شونده
ی عالوه قیلگن:
«این نوع سرود ها و ابیات در هر زبان جایگاه و مقام خاص خود را دارد. و دکتور فیض الله
ایماق هم در اثر ارزشمندش (خلق دُر دانه لری) این ادبیات عامیانه و سرود های شفاهی مربوط به
خلق اؤزبیک را جمع آوری و چاپ نموده است.»
قدردان دؤستیم مرحوم عبدالله کارگر پاک روحیگه خطابا ً ایتماقچیمنکی:
ینه بیر کرره مینگه تارتیق ایتگن کتابینگیز، همده مینینگ کمترانه خذمتیم نی تیلگه آلیب،
کتابینگیز صحیفه لریده یادگار قالدیرگه نینگیز اوچون کتته کان رحمت. الهیم یاتگن جایینگیز،
نورانی بؤلیب، جنت گه اؤزگرسین، کتاب یازگن مبارک قؤللرینگیز هر دایم آمانده قالسین !
آمین یارب العالمین !
محترم دؤستلر!
«دانشمند انسانلر، بو جهانده ایککی مراتبه یشه یدیلر»،- دیگن عالیجناب اوگیت ـ حکمتلی سؤز
بار.
بیرینچیدن بونده ی انسانلر، اؤز حیاتی دوریده، اؤز خلقیگه بیغرضانه خذمت کؤرستگنلری
باعث اعزاز له نیب ناز و نعمتده، حیات کیچیر سه لر، بو دنیانی ترک ایتگنلریدن کیین، اولرنینگ
ایککینچی حیاتی باشله نه دی.
مثال صورتده، حضرت امیر علیشیر نوایی، سلطان حسین بایقرأ، ظهیر الدین محمد بابر،
محمود قاشغری و اؤنله ب عالی جناب انسانلرنینگ اؤلیمیدن عصرلر اؤتیشی گه قره مسدن، اول
ذاتلرنینگ اسم مبارکلری، تیللردن، تیللرگه، دللردن دللرگه اؤتیب بیزگچه ییتیب کیلگن. بو اولوغوار
انسانلرنینگ ناملری زر حل خطلر بیلن تاریخ صحیفه لریده قید ایتیلگن.
شو سطرلرنی بیتیر ایکن من، زیب النسا ٔ مخفی نینگ بیر شعری
ایسیمگه توشدی:
بزرگانرا بزرگی بعد مردن بیشتر گردد
که چرم گرگ شیر افگن پس از مردن سپر گردد
حقیقتا ً هم شونده ی. بزرگ و دانا شخص نینگ قدر- قیمتی اؤلگندن کیین کؤپه یه دی و
یاهم باشقچه قیلیب ایتگنده، او ابدی یشه یدی.
عبدالله کارگر جنابلری هم یوقاریده اسملری تیلگه آلینگن شخصیتلر سینگه ری ،اوزیدن
بیزگه میراث قالدیرگن ارزگولیک اثرلری بیلن، همده، اهیل و تحصیل کؤرگن فرزند لری طفیلی
دایما برحیاتدیر.
یوقاریده تیلگه آلینگن (زنده یاد) سؤزینینگ، شونده ی عالیجناب انسانلرگه نسبتاً، فایده له
نیشی نی اؤرینلیدیر،- دیب بیله من . چونکی او لر، اؤلمه گنلر بلکیم ، برحیاتدیرلر.
ایشانچیم کاملکی عبدالله کارگر یازیب قالدیرگن اثرلر، اونینگ صالح و برکمال فرزندلری
تامانیدن ینه قیته – قیته باسیب چیقه ریله دی. و اؤز لری هم آته لری سینگری اولوغ موقع گه
ایگه بؤلگن اثرلر یره ته دیلر، خدا خواهله سه. شونی بیلیب قؤییش لازم که، بو جهان نی ترک
ایتگن شخص روحی نی شاد ایته دیگن نرسه، فقط حیات دوریده عملگه آشیرگن کرد و کاری،
نیک عمللری و ایزیدن قالدیرگن صالح و دانا فرزندلریدیر، خالص.
عبدالله کارگر، نیکخوی و خدا پرست انسان ایدی. دیمک، خدا جو و عالی تعلیماتگه ایگه
بؤلگن دعا گوی فرزندلری نینگ دعالری، مرحوم کارگرنی جنت الفردوس تامان ییتکله شیگه
ایشانچیمیز کامل .
مرحوم کارگرنینگ ییتوک فرزندلریدن بیری بیکتاش کارگر بؤله دی. بیکتاش جان کارگر
بیر نیچه ییلدن بویان ختای مملکتی دارالفنونلریدن بیری ده، ماسترلیک دوری نی اؤته ماقده. یقینده
بی بی سی رادیوسی اؤزبیک دستوری بیرگن خبریگه کؤره او، چین اولکه سیده، یؤلگه قؤییلگن
دن آرتیق چیت 300 مقاله یازیش بیلله شوویده، بیرینچی اؤریننی کسب ایتدی. مذکور مسابقه گه
ایللیک طلبه لر قتنشگن ایدیلر .
سی خوش خبرنی سیزیب قالگن آته سی نینگ پاک بیکتاش جان نینگ بونده ی غَلبه
روحی شاد بؤلیشی، طبیعی حالدیر.
بیکتاش جان، نقاشلیک صنعتی نی تؤلیق ایگلله ب آلگن. او، یوزدن آرتیق تیموریلر و
غزنویلر دوریده گی بویوک سیماسینی نقاشلیک ایتگن . اونینگ نقاشلیک اثرلری بیرنیچه مراتبه،
پاکستان، افغانستان، ختای و باشقه مملکتلر ده بؤلیب اؤتگن کؤرکزمه لریده نمایشگه قؤییلگن. او
جیدو سپورتی بیلن بیر نیچه ییلدن بیری شغلله نیب، تورلی مسابقه لرگه قتنه شیب ، نتیجه ده، اؤز
حریفلرینی مغلوبیتگه اوچره تگن، انساندیر.
شونی ایتیب اؤتیش کیره ککی، رحمتلی عبدالله کارگر اوشنده یکی تحصیل ساحه سیده
اؤغیللریگه شرایط یره تیب بیرگنی بیلن بیر قطارده ، قیزلرینی هم عالی تعلیم گاه لرگه کریشگه،
از طی دل سعی حرکت قیلگن.
تهمینه جان کارگر، عبد الله کارگر نینگ قیزلریدن بیری حسابله نه دی. او، عایله سی
نامینی، آبروسینی ارداقلش نیتیده، کابل ده گی «افغان ـ ترک» اوقو یورتیده تحصیل آلماقده. او
تُرک تیلی نی آنه تیلی دیک بیله دی. شو کونلرده او، مذکور اوقو یورتنی تمامله ب، اؤز تحصیلینی
ینه ده دوام ایتتیریشگه جزم قیلگن.
مرحوم کارگرنینگ باشقه فزندلری هم تورلی کالج و دارلفنونلرده تحصیل آلماقده.
مین ـ عبدالله کارگر فرزندلریگه، آته لری نینگ بیر صمیمی دؤستی و بیغرض اؤرتاقی اوله
راق، ایتماقچی منکی:
عزیز جیننلریم!
هر دایم آلینگ ،آلدیرمنگ !
بخت ـ سعادت، اولکن موفقیتلر و آمدلر هردایم سیزلرگه یار بؤلسین!
قبله گاهینگیز روحینی شاد بؤلیشیگه، همده یاتگن جایلری جنت مکان بؤلیشگه تیلکداش من
.
چقور حرمت بیلن
حاجی داکتر فیض اهلل ایماق
کانادا مملکتی، تورنتو شهر
